"Patrzymy nie tylko wzrokiem, ale i sercem na naszych uczniów"- mówią greccy nauczyciele
W dniach 20-27.09. 2018 nauczyciele będący członkami KMPOiW NSZZ Solidarność przebywali na seminarium w Lixouri na greckiej wyspie Kefalonia. Koordynatorem ze strony KM POiW była Hanna Kowalewska – Minkiewicz.
Temat seminarium brzmiał: Edukacja w kolebce cywilizacji europejskiej. Organizacja edukacji w Grecji i rozwiązania przygotowujące nauczycieli do wspierania rozwoju uczniów.
Głównym celem było poznanie systemu edukacji i wczesnego wspomagania rozwoju uczniów,
w programie znalazły się więc spotkania z dyrekcją, nauczycielami i uczniami greckich szkół. Odwiedziliśmy szkołę podstawową, liceum ogólne oraz liceum zawodowe. Szkoły średnie mieściły się w kontenerach, gdyż budynki uległy zniszczeniu w wyniku trzęsienia ziemi w 2014 roku i do dziś nie zostały odbudowane. Dzięki spotkaniom z dyrektorami szkół i nauczycielami oraz możliwości zadawania pytań zdobyliśmy wiele infromacji dotyczących systemu edukacji, organizacji roku szkolnego, systemu oceniania uczniów oraz wczesnego wspomagania rozwoju dzieci. Odkryliśmy również, jaką rolę pełnią rodzice w edukacji, a także jaki jest status zawodowy nauczyciela w Grecji.
System edukacji przypomin ten, który jeszcze do niedawna obowiązywał w Polsce. Uczniowie w wieku 6-12 lat chodzą do szkoły podstawowej, po której następuje gimnazjum (13-15 lat) i trzyletnie liceum ogólne lub zawodowe. Obowiązek szkolny kończy się wraz z ukończeniem gimnazjum. Rząd grecki, w przeciwieństwie do naszego, nie zamierza zmieniać tego, co sprawdza się od wielu lat. To system ciężki, twardy, ale słuszny- ocenia dyrektor liceum ogólnego i dodaje - uczniowie są obciążeni, ale uczą się, starają i nie mają problemu, by dostać się na studia.
Dzieci w klasach początkowych szkoły podstawowej mają w tygodniu 30 godzin zajęć, które obejmują: język grecki, język angielski, matematykę, środowisko, informatykę i WF. Od piątej klasy uczą się dodatkowo języka niemieckiego.
W Grecji istnieją dwa typy szkół średnich. Liceum ogólne posiada klasy o profilu technicznym (matematyka, fizyka, chemia, informatyka), teoretycznym (greka, łacina, historia, język starogrecki) oraz ekonomicznym (zarządzanie, ekonomia, informatyka). Po I i II semstrze przeprowadzane są ustne egzaminy, a w czerwcu uczniowie klas I i II zdają pisemne egzaminy promujące do następnej klasy. Ocena na zakończenie roku szkolnego składa się w 50% z ocen za egzaminy ustne i w 50% za egzamin pisemny. Uczniowie klas III zdają egzaminy kończące liceum oraz są przygotowywani do matury, która jest przepustką na studia. Kierunek, na który się absolwent dostaje, nie zawsze jest zgodny z zainteresowaniami czy planami ucznia. Zależny jest od ilości uzyskanych za maturę punktów oraz od polityki państwa, które dość mocno ingeruje, uzależniając nabór od zapotrzebowania kraju na daną specjalizację czy zawód. To dość zaskakujące z naszego punktu widzenia rozwiązanie, ale być może pozwala na wpływ państwa na poziom bezrobocia w kraju.
Uczniowie mogą się też kształcić w liceum zawodowym. Nauka trwa trzy lata. Uczniowie przez 35 godzin w tygodniu realizują program składający się z godzin dydaktycznych i warsztatów. W I klasie nauka zawodu obejmuje 10 godzin, a w II i III - 23 godziny tygodniowo. Po III klasie uczeń otrzymuje dyplom ukończenia liceum oraz dyplom przygotowania do zawodu. Kolejny rok to praktyka zawodowa u pracodawcy realizowana 4 dni w tygodniu lub przygotowanie do matury, jeśli uczeń chce dostać się na studia.
Rok szkolny w Grecji zaczyna się około połowy września i trwa do połowy czerwca. Uczniowie mają trzy miesiące wakacji, ale w roku szkolnym brak przerw oprócz tych związanych ze świętami. Nie odbywają się też żadne imprezy, jedynie hucznie obchodzony jest w szkołach karnawał. Zebrania z rodzicami mają miejsce na początku roku oraz obowiązkowo co 3 miesiące, gdy wystawiane są oceny semestralne. Lekcje trwają 40 lub 45 minut, przerwy są 5 lub 10 minutowe. Długość zależy od pory dnia. Poranne lekcje są dłuższe, późniejsze krótsze.
W klasach I – III dzieci nie są oceniane w typowy sposób. Stosuje się system ABCD.
W klasach starszych w szkołach podstawowych przyjęto skalę oceniania od 1 do 10, zaś
w gimnazjach i liceach od 1 do 20. W greckich szkołach oficjanie nie ma drugoroczości, ale nauczyciel sam może zdecydować, czy uczeń może być promowany do kolejnej klasy.
W szkołach greckich nie ma specjalistów pedagogów czy psychologów. Dzieci są obserwowane przez nauczycieli i w razie potrzeby dyrektor kieruje uczniów na badania w poradni. Po postawieniu diagnozy zatrudnia nauczycieli zajmujących się ich edukacją. Pomoc psychologiczno – pedagogiczną można uzyskać tylko w poradniach. Dyrektor liceum stwierdził, że mają mało problemów z młodzieżą, a upatruje takiego stanu rzeczy w dużej ilości zajęć dodatkowych związanych z nauką. Dodał też, że nauczyciele obserwują dzieci na co dzień, znają je dobrze i reagują w razie potrzeby, uprzedzając potencjalne kłopoty.
Ciekawostką jest fakt, iż w greckich szkołach dzieci nie używają telefonów. Zapytany o to dyrektor stwierdził, iż jest tak, gdyż grozi im za to wydalenie ze szkoły. Dzięki temu uczniowie na przerwach bawią się razem, grają w piłkę, rozmawiają zamiast wpatrywać się w ekrany telefonów jak polskie dzieci.
Uczniowie klas młodszych otoczeni są opieką ze strony szkoły. Lekcje kończą o 13:15, a do godziny 16 przebywają w świetlicy, gdzie pod okiem nauczyciela odrabiają lekcje. Grupy świetlicowe mogą mieć maksymalnie 14 osób.
Dowiedzieliśmy się, że rodzice pełnią istotną rolę w rozwoju szkolnych kompetencji dziecka. Są bardzo zainteresowani jego postępami w nauce i angażują się w proces edukacji, czując za niego współodpowiedzialność. Nie mają wglądu do dziennika elektronicznego, jeśli chcą poznać oceny dziecka, umawiają się na indywidyualne spotkanie z nauczycielem. Rozmawiają z nim również o tym, w jakim obszarze uczniowi należy pomóc i posyłają syna czy córkę na dodatkowe zajęcia po lekcjach. Organizują dzieciom nieobowiązkowe zajęcia pozalekcyjne pomagające
w przygotowaniu do matury. Są one odpłatne i de facto obowiązkowe, jeśli ktoś chce dobrze zdać egzaminy. Można tę formę przyrównać do znanych nam korepetycji, jednak w Polsce takie wspieranie edukacji nie dotyczy wszystkich uczniów i nie jest chyba tak powszechne i akceptowane jak w Grecji.
Najbardziej zadziwiające informacje dotyczyły statusu nauczyciela w Grecji. Nauczyciel zaczynający pracę składa w kuratorium oświadczenie, w którym informuje o swoim stanie cywilnym, wynikach na studiach, preferowanym miejscu pracy, co wpływa na skierowanie go do pracy w określone miejsce. Nauczyciele nie pracują w swoim miejscu zamieszkania, a zatrudnienie na stałe jest ogromną rzadkością. Umowy podpisywane są na 10 miesięcy, zaś po wakacjach następuje przeniesienie przez kuratorium do innej szkoły. Planowane jest od 2019/2020 roku zatrudnianie nauczycieli na stałe, co z pewnością wpłynie na stabilizację ich życia.
Nauczyciel na początku swojej zawodowej drogi zarabia około 900 euro przy pensum 24 godziny (lub 23 w liceum). Z czasem wysokość pensji rośnie i w przypadku nauczycieli z większym stażem dochodzi do 1500-1800 euro (pensum 21 godzin w szkołach podstawowych lub 18 w liceum). Zmniejszone pensum nauczycieli szkół średnich wynika z faktu, iż obciążeni są większymi obowiązkami poza szkołą. Oprócz standardowych zadań, np. przygotowanie do lekcji, zobowiązani są do regularnej ewaluacji pracy, wyników egzaminów itp.
Ze względu na osiągnięcia edukacyjne dzieci nauczyciele są szanowani przez społeczeństwo. Warto zwrócić jednak uwagę, że na te wysokie wyniki pracują również nauczyciele prowadzący dodatkowe, nieobowiązkowe, odpłatne zajęcia organizowane w domach.
Uczeń w greckiej szkole jest ważnym podmiotem, wspieranie go w każdym obszarze stanowi cel działań nauczycieli, którzy "patrzą na niego nie tylko wzrokiem, ale i sercem", jak powiedział dyrektor szkoły podstawowej.
Poza zdobyciem obszernej wiedzy na temat greckiego systemu edukacji program seminarium zakładał również poznanie kultury, tradycji i historii Kefalonii oraz Itaki. Choć były to założenia fakultatywne, wszyscy chętnie uczestniczyli w zwiedzaniu najważniejszych miejsc obu wysp, chłonęli informacje dotyczące mitycznych postaci i poznawali smaki greckiej kuchni. Mieliśmy możliwość zobaczenia podziemnego jeziora Melisani oraz groty Drogarati na Kefalonii. Rejs na Itakę pozwolił nam zwiedzić stolicę wyspy, Vathi i leżące w górach Stavros, gdzie znajduje się mapa tułaczki Odyseusza oraz makieta jego pałacu.
Seminarium dało uczestnikom możliwość zdobycia wiedzy i doświadczeń, a także szansę na nawiązanie współpracy ze szkołami greckimi, na co liczą Grecy i co warto wykorzystać w codziennej pracy z naszymi uczniami.
Joanna Truszkowska
link do galerii
https://photos.app.goo.gl/cwAseBqw13yVifQn7
zdjęcia Lidia Dąbrowska
